โครงสร้างพระวินัยปิฎก

โครงสร้างชั้นบาลี หมายถึง พระพุทธพจน์ หรือข้อความที่มีมาในพระไตรปิฎก จัดออกแบ่งเป็น ๕ คัมภีร์ เรียกชื่อย่อว่า อา ปา ม จุ ป โดยสังเขปนัยแห่งอักษร หมายเฉพาะพระวินัย ตั้งแต่ปาราชิกถึงสังฆาทิเสส ปา = ปาจิตตีย์ เป็นชื่ออาบัติในปาติโมกข์ เฉพาะตั้งแต่ถัดสังฆาทิเสสลงมา ทั้ง ๒ หัวข้อนี้ เป็นการย่ออย่างจับความมากกว่าย่อตามชื่อหมวดหมู่ จึงไม่ตรงกับชื่อที่ใช้เป็นทางการในวินัยปิฎก

พระวินัยปิฎก มี ๕ อักษรคือ

อา = อาทิกัมมิกะ

ปา = ปาจิตตีย์

วินัยปิฎกทั้งหมด

                   ม  = มหาวรรค

จุ  = จุลวรรค

ป  = ปริวาร

พระไตรปิฎกบาลี		อรรถกถา
เล่มที่ ๑-๘	๑. พระวินัยปิฎก ว่าด้วย สิกขาบทและบทบัญญัติต่าง ๆ ภิกษุสงฆ์มี ๒๑๐๐๐ พระธรรมขันธ์แบ่งเป็น ๓ หมวดหรือ ๕ คัมภีร์คือ	(ฎีกาสารัตถทีปนี ภาค ๑-๓)
เล่มที่ ๑-๓	ก.วิภังค์ หรือ สุตตวิภังค์ ว่าด้วย สิกขาบทใสพระปาติโมกข์ของภิกษุสงฆ์ ซึ่งเป็นอาทิพรหมจริกะแบ่งเป็น ๒ คัมภีร์ คือ
เล่มที่ ๑-๒	๑) มหาวิภังค์ ว่าด้วย สิกขาบทที่มาในพระปาติโมกข์ของฝ่ายภิกษุสงฆ์	(ฎีกาสารัตถทีปนี ภาค ๑-๓)
เล่มที่ ๓	๒) ภิกษุณีวิภังค์ ว่าด้วย สิกขาบทที่มาในพระปาติโมกข์ของฝ่ายภิกษุณีสงฆ์
เล่มที่ ๒-๓	วิภังค์อาจแบ่งได้อีกอย่างหนึ่งคือ ๑) อาทิกัมม์ หรือปาราชิก ว่าด้วย สิกขาบทที่เกี่ยวกับอาบัติหนัก คือตั้งแต่ปาราชิกถึงอนิยต ๒) ปาจิตตีย์ ว่าด้วย สิกขาบทที่เกี่ยวกับอาบัติเบา คือตั้งแต่นิสสัคคิยปาจิตตีย์ไปจนถึงเสขิยะ และรวมเอาภิกขุนีวิภังค์เข้าไว้ด้วย
เล่มที่ ๔-๗	ข. ขันธกะ ว่าด้วยบทบัญญัติต่าง ๆ เกี่ยวกับสังฆกรรม ความเป็นอยู่ของพระสงฆ์ วัตรปฏิบัติ มารยาท และความประพฤติทั่ว ๆ ไป เพื่อความงามของสงฆ์เป็นฝ่ายอภิสมาจาร แบ่งเป็น ๒ วรรค มี ๒๒ ขันธกะคือ	สมันตปาสาทิกา ภาค ๓ (ฎีกาสารัตถทีปนี ภาค ๔)
เล่มที่ ๔-๕	๓) มหาวรรค มี ๑๐ ขันธกะ
เล่มที่ ๖-๗	๔) จุลวรรค มี ๑๒ ขันธกะ
	ค. ปริวาร ว่าด้วย สรุปความหรือคู่มือแห่งพระวินัยปิฎกทั้งหมด ตั้งเป็นรูปคำถาม คำตอบ เพื่อสะดวกแก่การสอนและการซักซ้อม ความเข้าใจข้อธรรมบ้าง	สมันตปาสาทิกา ภาค ๓ (ฎีกาสารัตถทีปนี ภาค ๔)